Browning, viết bằng thơ, và chứa nhiều chất thơ cực đẹp. Tôi nhấn mạnh bao nhiêu vào điều đó cũng không phải là thừa. Nó đã là lòng bạn rung động và sẽ làm lòng bạn rung động.
Trong 16 giờ đó thầy không phải kiếm ăn, không phải lo vấn đề tiền bạc, thầy sung sướng, rảnh rang. nhưng tôi khuyên bạn, lúc đầu, có thể cứ hai đêm một lần, bỏ ra giờ rưỡi vào một công việc quan trọng là luyện trí. Ta hăm hở chạy đón chuyến xe điện cuối cùng và khi đứng nghỉ ngơi để đợi xe, thì nó đi đi lại lại bên cạnh ta và hỏi ta: "Này anh, anh đã dùng tuổi xuân để làm gì? Và bây giờ anh đang làm gì?".
Còn nhiều cuốn nổi danh hơn nữa. Và cũng không có hình phạt. Nếu một người làm cho hai phần ba đời sống của mình tuỳ thuộc một phần ba còn lại, mà trong một phần ba này lại uể oải làm việc, thì làm sao hy vọng sống một cách đầy đủ được?
Nhưng bạn đừng thất vọng. Tại sao tôi phải vô lý đến mắc cỡ vì điều đó nhỉ? Hỡi người đời, anh phải tự biết anh. Năm sau, giờ sau, ngày sau luôn sẵn sàng đợi ta.
Tôi không bảo bạn ngày nào trong đời, bạn cũng phải tận dụng trí não trong ba giờ đó đâu. Và bây giờ mỗi tuần để ra một ngày tùy ý muốn làm gì thì làm, không có chương trình, không phải gắng sức, tôi nhận rõ được giá trị của ngày trong tuần đối với tâm trí tôi. Lẽ ấy tự nhiên, tầm thường nhất, từ đời nào tới giờ ai cũng biết nhưng chứa một chân lý sâu xa mà phần đông chúng ta suốt đời không nhận chân được.
Đó là trường hợp mà hoàn cảnh buộc bạn phải có năng lực rất cao để tự điều khiển một cách chuyên chế. Tôi cho chính nhờ thấu hiểu chân lý ấy mà tôi khác con heo nằm vũng bùn kia. Rồi, khi nó thấy bạn đổ mồ hôi trán, thình lình nó lăn ra, chết mà không kịp trối: "Tôi không chịu được nữa rồi".
Sao? Bạn bảo dùng hết năng lực vào 16 giờ đó thì 8 giờ còn lại sẽ mất giá trị ư? Không. Mà khó thay đổi cái của quỷ đó lắm. Nếu không sẵn sàng chịu những thất vọng, nếu không mãn nguyện khi thấy gắng sức nhiều mà kết quả ít thì, thì thôi đi, đừng khởi sự nữa.
y không đáng được tiếp tế thời gian, phải khoá công tơ lại cắt thời gian của y đi". Có nó, làm cái gì cũng được; thiếu nó, không làm được việc gì cả. Y có thể không bao giờ tới thành La Mecque.
Và cái giọng hoàn toàn chán chường trong lời than thở đó cho ta hình dung một bi kịch không ngờ và vô lý trong gia đình ấy. Trong một chương sau, tôi sẽ xét những cách thoả mãn khát vọng đó. Chắc chắn là như thế sẽ có lợi.
Bạn nắm lấy cổ nó, lôi nó về. Tôi nhắc nhở rằng cần phải hy sinh và có một quyết tâm vĩ đại mới được. Chúng ta không bao giờ có thêm chút thì giờ nào đâu.