Nguyên nhân chánh của hai hiện tượng nầy là trước khi ngủ, trước một thời gian ngắn hay lâu bạn trai bị nhiều hình ảnh không trong sạch xâm chiếm tâm trí. Họ tưởng tượng hạnh phúc của cuộc sống hôn nhân. Điều nầy tôi sẽ nói rõ ở mục sau.
Bạn trai nào mà vô tình hay hữu ý, không có những phút giây thả hồn ấy. Nếu bước vào những chủng viện hay nam tu viện công giáo rồi tưởng tượng một tâm hồn bạn trai vô tín ngưỡng sai lạc với một tâm hồn bạn trai tĩnh tu ta thấy có bao nhiêu khác nhau. Đời họ tôi thấy rất lên hương! Mà phải có tâm hồn cao cả anh dũng lắm mới làm được.
Họ không như bạn gái cà rị cà mọ cótính mủ mít, bắt nhặt bắt thưa, bắt phải bắt quấy từng cử chỉ lời nói với kẻ khác. Có người thật ra không tin bạn mình lắm, mà cũng phô bày các chuyện lăng nhăng về ái tình, về tình tâm giao. Hiểu như vậy thì óc chú ý rất nghèo ở bạn gái mà giàu ở bạn trai.
Những tật căn bản là láo xược, gian tham, thô lỗ, tục tằn, mê ăn, hỗn ẩu và dâm ô. Nhưng vì công việc bảo tồn nhân loại, vì sự hợp tác của người nam và người nữ trong đời sống đối gia, đối xã cần khi sức mạnh, khi sự êm ái, cùng bao nhiêu tiết điệu phức tạp để cấu thành bản nhạc nhân sinh tuyệt vời. Bạn đã biết bạn trai ưa hoạt động và lúc dậy thì tâm hồn của họ là sân khấu của các tâm tình mâu thuẫn.
Chúng cần một nền tính giáo dục khôn ngoan tùy tuổi, tùy trường hợp, tùy tâmtính , tùy thời, để chúng bảo vệ đức thanh khiết. Họ hoang mang trong rừng ý lực mà người đời tùy quan niệm sống cho là lý tưởng. Hai câu Nguyễn Du đặt vào miệng Hoạn Thư nên sửa lại một chút và chỉ để dùng cho nam giới:
Vì mồi vật chất mê hoặc, nhiều thế nhân mất đi óc hướng thượng, quên hẳn trên đầu có ai, chết rồi còn lại cái gì. Danh từ trong tự điển thì đẹp mà dưới gọng kềm ác ý, tham vọng, óc đảng, tư lợi có thể chứa những ý nghĩa khốc hại. Nhưng chắc chắn các bạn trai đều vì tự nhiên tốt bụng dễ tín nhiệm kẻ khác.
Bạn trai buổi đầu tỏ ra rất có lương tâm khi họ nghĩ đến vấn đề nam nữ. Vì các công tác gia đình, xã hội đòi nhiều sự thông minh, cương quyết, sự hăng hái, sự tưởng tượng và ký ức nên cơ cấu tâm lý bạn trai cũng được Đấng quan phòng sáng tạo cách chuyên biệt. Mà tại cái tật cà riềng cà tỏi, cái tật cà rị cà mọ nói lên một thứ lương tâm vừa bạc nhược vừa hẹp hòi vừa hủ lậu.
Ngày nọ cậu trốn giám thị leo cây thang chánh của trường, leo tận lên lầu thứ hai rồi kẹp tay vượn, tuột xuống cho đến tầng chót. Nhà giáo dục muốn hướng dẫn tâm hồn họ đừng quá nghiêm khắc sống xa họ. Bài vở thầy giáo rầy họ mãi, bảo phải kỹ lưỡng.
Tuy vậy, người ta có thể chế ngự nó được. Những điều tôi vừa nói ở mục trên làm sáng tỏ thái độ bạn trai. Nhiều lá thư trong lúc viết nóng nổi hơi men tình của họ thì nhiều năm sau cũng có thể khiến họ gieo những giọt lệ nông nỗi hối hận.
Chia động từ cho nhiều hơn động từ lãnh. Người chỉ buộc bạn trấn áp tình dục ngoài hôn nhân và coi sự cộng tác truyền sinh là bổn phận thiêng liêng cao cả. Phần đông trong nam nhân lớn tuổi ai mà không nhớ có lúc hồi nhỏ,hồi thanh niên làm những chuyện kỳ dị bị kẻ lớn rầy la.